Trump grozi niezależności Rezerwy Federalnej – „tylko ludzie od niskich stóp”

Do końca kadencji Jerome’a Powella pozostało dziesięć miesięcy. Choć prezydent Trump formalnie nie może usunąć go ze stanowiska bez konkretnej przyczyny, jego działania jasno wskazują na chęć zastąpienia go osobą lojalną wobec polityki Białego Domu. Taki krok może na lata podważyć wiarę w niezależność jednej z najważniejszych instytucji gospodarczych świata – z konsekwencjami sięgającymi daleko poza granice Stanów Zjednoczonych.

Kluczowe informacje:

• Jeśli nie dojdzie do przedwczesnego zwolnienia Jerome’a Powella, Fed zmieni szefa już za 10 miesięcy.
• Donald Trump prawdopodobnie będzie chciał zastąpić Powella osobą lojalną wobec jego polityki gospodarczej.
• Taki ruch grozi podważeniem niezależności Rezerwy Federalnej, co może mieć poważne skutki dla globalnej gospodarki.

Trump nie akceptuje niezależnego Fedu i chce “tylko ludzi od niskich stóp”

Oficjalnie, Donald Trump stwierdził w środę, że nie zamierza usuwać Powella ze stanowiska przed końcem jego kadencji. Zastrzegł jednak, że mógłby zrobić wyjątek w przypadku „oszustwa” – a za taki pretekst mógłby uznać kosztowną renowację siedziby Fed, wycenianą na 2.5 miliarda dolarów. Trump oświadczył, że sposób, w jaki szef banku centralnego radził sobie z tym projektem, „w pewnym sensie” stanowi podstawę do zwolnienia. Zarzucił też szefowi banku centralnego brak szczerości podczas czerwcowego zeznania przed Kongresem w tej sprawie.

Nie jest jednak tajemnicą, że przyczyny niechęci Trumpa do szefa Fed (którego sam powołał podczas swojej poprzedniej kadencji) sięgają znacznie głębiej. Prezydent wielokrotnie podkreślał, że nie toleruje polityki pieniężnej, która nie odpowiada jego wizji. W mediach społecznościowych kierował w stronę Powella obelgi i oskarżenia o “straty miliardów dolarów”, których sam zainteresowany nie komentował. W środę otwarcie stwierdził, że jeśli chodzi o Fed, „interesują go tylko ludzie od niskich stóp”.

Fanką ekonomicznych poglądów prezydenta nie była już w 2019 roku była przewodnicząca Fed, Janet Yellen, która powiedziała:

Wątpię, że on [Trump] byłby w ogóle w stanie powiedzieć, że celem Fedu jest maksymalne zatrudnienie i stabilność cen – a to są właśnie cele, które nadał Fedowi Kongres.

Trudno się dziwić takiemu stanowisku, ponieważ wiele publicznych wypowiedzi Trumpa na temat gospodarki sugeruje, że nie do końca rozumie on jej mechanizmy i nie respektuje niezależności Fed od władzy. Pod tym względem niebezpiecznie przypomina zresztą tureckiego prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana, który twierdząc, że wysokie stopy procentowe napędzają wzrost cen, trzymał je na niskich poziomach doprowadzając do inflacji, która w szczycie sięgnęła 85%.

Kolejny szef Fed może być zależny od Białego Domu?

Choć Trump zaprzeczył, jakoby miał zamiar zwolnić Powella przed końcem kadencji, ta kończy się już za dziesięć miesięcy. Wall Street z niepokojem wypatruje nowego kandydata na szefa Fed, obawiając się, że w czasie drugiej kadencji Trumpa instytucja może utracić swoją niezależność.

Wśród potencjalnych następców Powella wymienia się m.in. Kevina Hassetta (byłego dyrektora Narodowej Rady Gospodarczej), byłego członka zarządu Fed Kevina Warsha, obecnego gubernatora Fed Christophera Wallera oraz byłego sekretarza skarbu Scotta Bessenta.

Wspólnym mianownikiem tych kandydatur jest poparcie dla bardziej łagodnej polityki pieniężnej. Zdaniem Jonathana Hilsenratha z firmy doradczej StoneX, każdy z tych kandydatów będzie miał niejako „niepisany obowiązek” realizowania woli Trumpa – czyli dążenia do radykalnych obniżek stóp procentowych.

W centrum uwagi znajduje się obecnie Hassett, który zyskał na znaczeniu dzięki bliskim relacjom z prezydentem. Choć deklaruje przywiązanie do niezależności Fed, jednocześnie podkreśla, że obecny poziom stóp procentowych jest zbyt wysoki i budzi „uzasadnione wątpliwości”, czy to sami członkowie Fed nie naruszają jej niezależności.

Z kolei Kevin Warsh, kolejny potencjalny kandydat, przypomina, że historia pokazuje, iż niezależność w prowadzeniu polityki pieniężnej jest fundamentem skuteczności banku centralnego – choć zastrzega, że nie dotyczy to każdej sfery działalności Fed.

Obecna sytuacja przypomina historyczne przypadki ingerencji Białego Domu w działania Rezerwy Federalnej, jednym z tych najbardziej jaskrawych były naciski Richarda Nixona na Arthura Burnsa przed wyborami w 1972 roku. Administracja Nixona kształtowała wówczas przekaz medialny tak, by osłabić autorytet Burnsa jako przewodniczącego banku centralnego.

“Niezależność Fedu to mit”

Nie brakuje głosów, które twierdzą, że niezależność Fed to jedynie iluzja.

Jak zauważył analityk JPMorgan Chase, Ilan Benhamou, to, co dziś rozgrywa się na oczach opinii publicznej, wcześniej działo się za zamkniętymi drzwiami. Jego zdaniem mit niezależności Fed pęka pod ciężarem politycznych oczekiwań.

Wielu liderów z Wall Street nie kryje jednak obaw przed zbyt daleko idącym wpływem Białego Domu. Szefowie największych banków – Jamie Dimon z JPMorgan czy Brian Moynihan z Bank of America apelują, by nie naruszać niezależności Fed, która ich zdaniem stanowi fundament zaufania do amerykańskich rynków oraz gwarantuje globalną stabilność. “Manipulowanie polityką Fed może dać efekty odwrotne do zamierzonych” – ostrzegał Dimon, podkreślając, że niezależność banku centralnego to „absolutna konieczność”.