Wolumen na Forex – czy naprawdę jest bezużyteczny?

Kluczowy na rynku akcji, ignorowany na Forex – dlaczego traderzy uważają wolumen za bezużyteczny w analizie par walutowych i czy mają rację?

Kluczowe informacje: 

• Forex jest zdecentralizowany, przez co traderzy nie mają dostępu do dokładnych danych o wolumenie, które są przydatne na rynkach kontraktów czy akcji.
• Na rynku walut, zamiennikiem dla wolumenu jest tzw. wolumen tickowy.
• Użyteczność wolumenu tickowego jest kwestionowana, jednak istnieją badania twierdzące, że jest on przydatny bardziej, niż się uważa.

Wolumen na Forex – czym różni się od “normalnego” wolumenu?

Cena zmienia się ze względu na aktywność kupujących i sprzedających, a każda transakcja składa się z dwóch stron: strony pasywnej, która ustawia swoją ofertę po określonej cenie i strony aktywnej, która z tej oferty korzysta.

Wolumen obrotu jest drugim, obok samej ceny, podstawowym narzędziem analizy rynków finansowych. Określa liczbę akcji, kryptowalut kontraktów czy np. lotów (w zależności od rynku), które zmieniły właścicieli w danym okresie (w przypadku klasycznego wolumenu osi X) lub na określonym poziomie cenowym (tzw. profil wolumenu). Czyli, jeśli ktoś ustawił ofertę sprzedaży 5 kontraktów po cenie 100$, a ja skorzystam z tej oferty, kupując 5 kontraktów, wolumen wzrośnie o 5.

Skoro wolumen pokazuje liczbę przehandlowanych kontraktów czy akcji, jest wykorzystywany przez traderów jako wskaźnik potwierdzający sygnał do kupna/sprzedaży.

Profil wolumenu (w prostokącie po prawej) pokazujący liczbę akcji wymienionych po określonych cenach.

Możemy np. jak na wykresie niżej, sprawdzić, czy agresywny wzrost ceny akcji jest potwierdzony wolumenem. W przypadku, w którym zakres świecy jest duży, a obroty – niewielkie, możemy podejrzewać, że wzrost wynikał nie z realnego zainteresowania kupnem po cenie rynkowej, a raczej z niewielkiej liczby oczekujących zleceń sprzedaży (płynności). Oczywiście nie interesuje nas sama wartość wolumenu, a to, jak wolumen aktualnej świecy ma się do wolumenu innych świec na wykresie.

Wzrosty TSLA oznaczone na zielono są potwierdzane przez wolumen wyraźnie przekraczający 200-dniową średnią. Ostatniemu większemu wzrostowi (kolor czerwony) towarzyszą niższe obroty. Czyli ruch nie jest potwierdzony istotnym zainteresowaniem kupujących.

Na rynku walutowym, sytuacja wygląda nieco inaczej.

W przeciwieństwie np. do rynku akcji, gdzie spółki są notowane na giełdach kontrolujących transakcje, Forex jest rynkiem zdecentralizowanym, gdzie banki, fundusze czy pojedynczy traderzy wymieniają waluty poprzez sieci ECN (Electronic Communication Network) lub bezpośrednio między sobą.

Czyli kupno i sprzedaż walut odbywają się w wielu miejscach na świecie i na różne sposoby, dlatego nie istnieje jeden, centralny podmiot, który by w nich pośredniczył. Skoro tak, nie istnieje też jeden centralny rejestr, który dostarczyłby nam wiarygodnych informacji o rzeczywistych obrotach.

Dane, które udostępniają nam brokerzy, odzwierciedlają zaledwie ułamek całego rynku. Dlatego jeśli szwajcarskie przedsiębiorstwo wymieni duże ilości franków na dolary, transakcja będzie miała wpływ na kurs USD/CHF, ale nie zostanie odzwierciedlona przez wskaźnik wolumenu – ponieważ została zawarta poza systemem, z którego korzystamy.

Czym jest tick volume?

Zamiennikiem informacji o realnym wolumenie jest tutaj tzw. tick volume, czyli liczba zarejestrowanych w świecy ticków – pojedynczych zmian kursu. Narzędzie mierzy więc aktualizacje ceny w danym okresie – jeśli w świecy 1H cena zmieniła się 274 razy, tick volume wyniesie 274.

Z tego powodu, analiza wolumenu par walutowych Forex jest trudniejsza, ponieważ nie mamy informacji o tym, jak rzeczywiście zachowują się uczestnicy rynku. Niektórym nie przeszkadza to budować systemów manualnych czy algorytmicznych, które wykorzystują to narzędzie w generowaniu sygnałów handlowych. Inni uważają tick volume za wskaźnik bezużyteczny, całkiem odpuszczając śledzenie informacji, jakie oferuje.

Problem z wolumenem tickowym na Forex

Najważniejszą obawą krytyków tick volume jest to, że za niewielką liczbą ruchów cenowych w rzeczywistości mogą stać ogromne transakcje, o których nigdy nie będziemy wiedzieć. Tylko czy jeden tick, czyli jeden ruch cenowy, faktycznie z dużym prawdopodobieństwem może okazać się działaniem “wieloryba”, który za jednym zamachem zrealizował dużą transakcję?

Niekoniecznie, ponieważ na rynku, standardem są tzw. Iceberg Orders, czyli technika realizacji zleceń polegająca na dzieleniu ich na malutkie pakiety. Robi się to z dwóch powodów:

• By nie wpłynąć na cenę w zbyt dużym stopniu i pozostać niezauważonym przez resztę rynku.
• Przez limitowaną płynność (w Order Booku może nie być wystarczająco dużo płynności do realizacji transakcji w jednym pakiecie).

Jeśli duże zlecenie jest dzielone na mniejsze, w teorii oznacza to więcej pojedynczych ruchów kursu (ticków), które zostaną wyłapane przez tick volume (trzeba jednak pamiętać, że jest to zależne od płynności – niekiedy na poziomie jednego ticka może dojść do wielu różnych transakcji).

Dlaczego tick volume może mieć wartość?

Chociaż powyższe są tylko przypuszczeniami, w 2011 roku opublikowano badanie, które starało się określić korelację między tick volume a wolumenem rzeczywistym, z dwóch największych sieci ECN na świecie: Hotspot FX (od giełdy CBOE) oraz EBS (giełda CME). Badanie przeprowadzono na interwałach 1H czterech par walutowych. W każdym z przypadków, korelacja przekraczała 90% – wynik najniższy to 91.8% dla USDJPY, a najwyższy: 97.9% dla GBPUSD.

Źródło: https://paracurve.com/wp-content/uploads/2018/10/volume-profile-r2-paper.pdf

Konkluzja była więc dość zaskakująca: chociaż traderzy uważają wolumen tickowy na FX za zbędny, jego zachowanie w większości przypadków odzwierciedlało zachowanie realnego wolumenu. Czyli, jak mówili autorzy:

Ze statystycznego punktu widzenia, uczestnicy rynków walutowych powinni czuć się bezpiecznie, używając wolumenu tickowego jako wskaźnika zastępczego dla rzeczywistego wolumenu obrotu.

Warto jednak zachować sceptycyzm, pamiętając, że dane wykorzystywane w badaniu wciąż były niepełne (dwie duże sieci ECN nadal nie reprezentują całego rynku) i ze względu na naturę Forex, nigdy nie uzyskamy dostępu do kompletnych informacji.