Największa afera na polskim rynku finansowym?
Leszek Czarnecki, jeden z najbogatszych Polaków, właściciel m.in Getin Noble czy Idea Bank, oskarżył przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, Marka Chrzanowskiego, o próbę przekupstwa. Miał on oferować miliarderowi przychylność urzędu w zamian za 40 milionów PLN oraz zatrudnienie znajomego prawnika. Osobisty nadzór nad sprawą objął Prokurator Generalny, Zbigniew Ziobro.
KNF u drzwi Idea Banku
Sprawa według komentatorów powiązana jest z problemami jakie nękają firmy Czarneckiego. Od 2016 roku jego majątek topnieje. Od czerwca 2018 roku do września 2018 roku w Idea Banku trwała inspekcja KNFu. Chodziło o domniemane oferowanie przez bank obligacji GetBacku oraz zajmowania się doradztwem inwestycyjnym bez zezwolenia urzędu. W sumie KNF stwierdziło dwukrotne naruszenie ustawy o funduszach inwestycyjnych, trzykrotne prawa bankowego, a także łamanie rozporządzeń ministra finansów oraz wewnętrznych regulacji banku. Stwierdzono również, że Leszek Czarnecki wiedział o całym procederze od co najmniej października 2017 roku. Urząd zdecydował się wpisać działalność maklerską (nie bankową) Idea Banku na listę ostrzeżeń publicznych, bank został poinformowany o tym już 26 października. Zawiadomienie miliardera wpłynęło do prokuratury 7 listopada, 12 listopada stało się publiczne, a 13 listopada pojawiło się ostrzeżenie KNFu.
Komunikat KNF dotyczący Idea Banku
Korupcja w najważniejszej instytucji finansowej w Polsce?
Do całego zdarzenia doszło 28 marca 2018 roku, wówczas do biura przewodniczącego KNF wezwano Leszka Czarneckiego, poproszono jednak, aby przybył samemu. Zazwyczaj towarzyszył mu członek zarządu lub kierownik wysokiego szczebla. Właśnie to prawdopodobnie uruchomiło czujność bankiera, gdyż postanowił zabrać ze sobą urządzenia nagrywające. Na swoim biodrze zamontował cyfrowy dyktafon, a na piersi drugi na wszelki wypadek. Do kieszonki koszuli wsunął długopis z minikamerą. Przed wejściem uruchomił wszystkie trzy. Po rozpoczęciu rozmowy Chrzanowski poinformował go, że dla bezpieczeństwa rozmowy włączy zagłuszarkę, którą dostał od służb specjalnych. Jeden z dyktafonów oraz kamerka przestają działać, z kolei trzeci rejestruje całą rozmowę.
Przewodniczący KNF zaproponował usunięcie z urzędu Zdzisława Sokala, przedstawiciela prezydenta w Komisji i szefa Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Jest on zwolennikiem przejęcia banków Czarneckiego przez państwo. Oprócz tego, propozycja mówiła o złagodzeniu skutków finansowych zwiększenia stopy podwyższonego ryzyka oraz życzliwe podejście KNF i NBP do planów restrukturyzacji banków miliardera. W zamian bankier miałby zatrudnić prawnika, Grzegorza Kowalczyka, który pobierałby wypłatę w postaci 1% wartości zysku Getin Noble:
Wie pan, mogę panu kogoś polecić. Wydaje mi się, że to byłoby z korzyścią i dla urzędu, i dla całej instytucji. (…) No nie wiem, jaki ma Pan system wynagrodzenia w banku, ale wydaje mi się, że jeżeli by pan to powiązał z wynikiem banku, tak? No to by bardziej gwarantowało, że ten prawnik będzie bardziej zaangażowany. W tym horyzoncie najbliższych kilku lat no to byłoby, tak jak pan uważa, tak? Może rozwiązania, na którym bank mógłby, że tak powiem się oprzeć, wsparłaby ta osoba państwa w tym procesie restrukturyzacji.
Pełen zapis rozmowy Leszka Czarneckiego z Markiem Chrzanowskim dostępny jest tutaj.
Reakcja na wydarzenia
Marek Chrzanowski znajdował się w momencie ogłoszenia informacji w Singapurze, na wydarzeniu dotyczącym branży Fintech, zdecydował się jednak szybciej wrócić do kraju. Biuro prasowe KNF odrzuciło początkowo oskarżenia (13.11) i nazwało je próbą szantażu:
Urząd odczytuje opisane w artykule działania p. Leszka Czarneckiego jako próbę wywierania wpływu na Komisję Nadzoru Finansowego poprzez szantaż (…) Przewodniczący KNF Marek Chrzanowski podjął kroki prawne w związku z fałszywymi oskarżeniami wysuwanymi przez p. Czarneckiego oraz w związku ze zniesławieniem mającym na celu utratę zaufania publicznego.
Informacja zawarta w publikacji „Gazety Wyborczej” pochodząca od p. Leszka Czarneckiego dotycząca zaoferowania przez Przewodniczącego KNF przychylności dla Getin Noble Banku w zamian za ok. 40 mln zł jest nieprawdziwa – propozycja taka nie padła podczas żadnego ze spotkań z p. Czarneckim.
Pomimo tego przewodniczący komisji podał się tego samego dnia do dymisji:
W związku z nieuczciwymi i bezpodstawnymi atakami oraz oskarżeniami wysuwanymi przez p. Leszka Czarneckiego, będącymi w sposób niebudzący wątpliwości prowokacją dokonaną przez układ pragnący zdyskredytować moją osobę jako przewodniczącego KNF w celu wywarcia nacisku na rzetelnie prowadzony w KNF proces restrukturyzacji jednego z banków, z odpowiedzialności za sprawne funkcjonowanie nadzoru nad rynkiem finansowym i konieczność wnikliwego wyjaśnienia sprawy dla dobra państwa, składam dymisję z pełnionej przeze mnie funkcji
Premier Mateusz Morawiecki wezwał byłego szefa KNF do natychmiastowych wyjaśnień oraz zlecił prokuraturze i służbom niezwłoczne zbieranie informacji na temat doniesień. Spotkanie z Chrzanowskim zaplanowano na środę, 14 listopada. Udział w nim wziął także koordynator służb specjalnych Mariusz Kamiński. Do prokuratury oprócz zawiadomienia dot. szefa KNF wpłynęło również zawiadomienie dotyczące Zdzisława Sokala. Miał on lobbować w KNF na rzecz doprowadzenia do upadłości Getin Noble Banku i odkupienia go za symboliczną kwotę przez inny bank.
Polski sektor bankowy stabilny
W wyniku opisanej sytuacji wśród uczestników rynku pojawiła się niepewność dotycząca stabilności polskiego rynku finansowego. KNF zareagowało na to, wydając oświadczenie wedle którego zapewnia, że:
W związku z licznymi pytaniami kierowanymi przez media, Urząd KNF informuje, że Komisja Nadzoru Finansowego oraz obsługujący ją Urząd Komisji Nadzoru Finansowego funkcjonują nieprzerwanie oraz bez zakłóceń, realizując swoje ustawowe zadania.
Polski sektor bankowy jest stabilny, wiarygodny, wypłacalny, rentowny i płynny. Urząd KNF na bieżąco monitoruje ryzyko w systemie bankowym jako całości i poszczególnych jego podmiotach i w razie konieczności podejmuje stosowne działania zapobiegawcze i prorozwojowe. UKNF przypomina, że środki zdeponowane zarówno w bankach jak i w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych objęte są gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego do wysokości 100 000 euro.
