Dlaczego konflikt na Bliskim Wschodzie ma tak duże znaczenie dla zachodnich gospodarek?
Pomimo nacisku na transformacjÄ energetycznÄ w USA i krajach Europy Zachodniej, ropa naftowa nadal peÅni kluczowÄ funkcjÄ w Åwiatowej gospodarce. Ta zależnoÅÄ staje siÄ problematyczna w Åwietle konfliktu Izraela z Hamasem. Dlaczego wojna na Bliskim Wschodzie ma tak duże znaczenie dla kondycji zachodnich systemów ekonomicznych?
- Matt Gertken z BCA Research uważa, że istnieje wysokie ryzyko, że konflikt Izraela z Hamasem rozleje siÄ poza StrefÄ Gazy
- Ew. eskalacja konfliktu na Bliskim Wschodzie doprowadzi do wzrostu cen ropy naftowej i przyÅpieszenia inflacji w USA i Europie Zachodniej, co zmusi banki centralne do dalszych podwyżek stóp procentowych i zwiÄkszy prawdopodobieÅstwo wystÄ pienia globalnej recesji
- Wzrost cen ropy i droższa benzyna zmniejszyÅyby poparcie dla Joe Bidena przed wyborami w 2024 roku
70% szans na rozlanie siÄ konfliktu poza StrefÄ Gazy
W sobotÄ, 7 października, Hamas przeprowadziÅ atak na Izrael, co spowodowaÅo odwetowe dziaÅania Izraela w Strefie Gazy.
Sytuacja naturalnie budzi skojarzenia z kryzysem naftowym z lat 70 ubiegÅego wieku.
6 października 1973 roku Izrael zostaÅ zaatakowany przez Egipt i SyriÄ, wspierane przez inne kraje arabskie, co byÅo poczÄ tkiem tzw. Wojny Jom Kippur. Izrael otrzymaÅ wówczas wsparcie ze Stanów Zjednoczonych, a w odpowiedzi, paÅstwa OPEC zdecydowaÅy siÄ na naÅożenie embarga na dostawy ropy naftowej do USA i innych paÅstw przyjaznych Izraelowi, co doprowadziÅo do dramatycznego wzrostu cen tego surowca.
Najważniejsza różnica miÄdzy tymi dwoma scenariuszami polega na tym, że w 1973 roku doszÅo do skoordynowanego ataku kilku paÅstw, podczas gdy obecnie, przeciwnikiem Izraela jest Hamas, a kraje uczestniczÄ ce w Wojnie Jom Kippur w latach 70. przyglÄ dajÄ siÄ sytuacji z boku.
Przynajmniej na razie, ponieważ strach przed eskalacjÄ konfliktu wydaje siÄ uzasadniony, a Matt Gertken z BCA Research twierdzi, że istnieje 70% szans na to, że w ciÄ gu 12 najbliższych miesiÄcy, konflikt rozleje siÄ poza StrefÄ Gazy i 45% szans na przyÅÄ czenie siÄ do niego innych bojówek z Libanu i Syrii.
Ważnym elementem scenariusza jest tutaj Iran jako paÅstwo wspierajÄ ce Hamas.
Chociaż obecnie nie ma dowodów na to, że Hamas dziaÅaÅ na polecenie Iranu, a Teheran zaprzecza jakiemukolwiek udziaÅowi w atakach, Izrael jest innego zdania. JeÅli ingerencja Iranu w konflikt zostaÅaby udowodniona, doszÅoby do reakcji Stanów Zjednoczonych, obejmujÄ cej m.in. zaostrzenie sankcji.
W ostatnich latach, eksport ropy naftowej z Iranu wzrósÅ i wypeÅniÅ czÄÅÄ luki powstaÅej na rynku w wyniku inwazji Rosji na UkrainÄ. Zaostrzenie amerykaÅskich sankcji naÅożonych na Iran oznaczaÅoby wiÄc ograniczenie tego eksportu i wzrost cen ropy.
Ostatnio, do sytuacji na Bliskim Wschodzie odniósÅ siÄ republikaÅski senator, Lindsey Graham, który ostrzegÅ Iran mówiÄ c, że jeÅli ten zdecyduje siÄ na eskalacjÄ konfliktu, bÄdzie miaÅ do czynienia z USA. W praktyce, miaÅoby oznaczaÄ to wprowadzenie przepisów, które, jak mówi Graham:
PozwolÄ USA na podjÄcie dziaÅaÅ wojskowych we wspóÅpracy z Izraelem, w celu wyeliminowania Iranu z biznesu naftowego.
Ewentualna eskalacja konfliktu oznaczaÅaby wiÄc tak sankcje, jak i operacje militarne zagrażajÄ ce produkcji ropy w Iranie. Sam Iran mógÅby, w ramach odwetu, zaatakowaÄ obiekty naftowe Arabii Saudyjskiej – drugiego co do wielkoÅci producenta ropy na Åwiecie, a także blokowaÄ tankowce przewoÅ¼Ä ce ropÄ przez CieÅninÄ Ormuz, która odpowiada za jednÄ piÄ tÄ globalnych dostaw surowca.
Wojna na Bliskim Wschodzie a problem inflacji w USA
Konsekwencjami takiego rozwoju wydarzeÅ byÅyby presja inflacyjna na zachodzie i spore problemy Rezerwy Federalnej.
Zadaniem Fedu jest utrzymanie stabilnoÅci cen przy jak najwyższym poziomie zatrudnienia. W ostatnich latach bank centralny musiaÅ mierzyÄ siÄ z problemem niskiej inflacji, dlatego stymulowaÅ gospodarkÄ, wprowadzajÄ c program luzowania iloÅciowego (Quantitative Easing), polegajÄ cy m.in. na skupie obligacji skarbowych i ustawiÅ stopy procentowe na poziomach bliskich zeru.
Po pandemii, na przeÅomie lat 2021-2022, problemem staÅa siÄ wysoka inflacja.
Jerome Powell i inni czÅonkowie Komitetu FOMC przez pewien czas próbowali uspokoiÄ rynek, twierdzÄ c, że wzrost cen ustabilizuje siÄ po normalizacji ÅaÅcuchów dostaw, jednak ostatecznie okazaÅo siÄ to nieprawdÄ , a bank, chcÄ c spowolniÄ wzrost cen, rozpoczÄ Å cykl podwyżek stóp procentowych.
W ramach tego cyklu, FED podniósÅ koszt dÅugu do aktualnego poziomu 5.5%.
Podwyżki przyniosÅy poÅ¼Ä dane efekty, w USA zaczÄto obserwowaÄ trend dezinflacyjny (ostatni odczyt inflacji CPI w USA to 3,7%, przy poziomie docelowym 2%), a rynek zaczÄ Å przewidywaÄ, że cykl dobiegÅ koÅca.
Jednak eskalacja wojny na Bliskim Wschodzie i jej konsekwencja w postaci wzrostu cen ropy naftowej stworzÄ ryzyko ponownego wzrostu inflacji i mogÄ wpÅynÄ Ä na politykÄ Rezerwy Federalnej i innych banków centralnych, które bÄdÄ zmuszone do kolejnych podwyżek stóp procentowych. To z kolei zwiÄksza prawdopodobieÅstwo wystÄ pienia globalnej recesji.
Niektórzy traderzy obawiajÄ siÄ, że cena ropy w przypadku peÅnoskalowej wojny na Bliskim Wschodzie mogÅaby wzrosnÄ Ä powyżej poziomu 100$ – do nawet 150$ za baryÅkÄ (obecny poziom to ok. 90$).
Taki obrót spraw byÅby wyjÄ tkowo niekorzystny także dla Joe Bidena, ponieważ wyższe ceny benzyny mogÄ zmniejszyÄ jego poparcie przed wyborami, które odbÄdÄ siÄ w 2024 roku. Jednym z najwiÄkszych wygranych byÅby tutaj Putin, który liczy na zwyciÄstwo Trumpa (uważa siÄ, że powrót Trumpa na fotel prezydenta może doprowadziÄ do wycofania siÄ USA z pomocy Ukrainie), a który wiÄksze zyski z eksportu ropy naftowej mógÅby przeznaczyÄ na prowadzenie trwajÄ cej wojny.