ESMA negatywnie oceniła propozycje KNF dot. dźwigni

Regulator unijnego rynku finansowego European Securities Markets Authority (ESMA) wydał opinie w zakresie środków interwencji produktowej zaproponowanych przez regulatorów w Niemczech, Polsce, na Malcie i na Węgrzech. Działania krajowych instytucji nadzorujących podyktowane są faktem, że 31 lipca 2019 r. upływa okres stosowania decyzji ESMA 2019/679 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie przedłużenia okresu obowiązywania tymczasowego ograniczenia wprowadzania do obrotu, dystrybucji lub sprzedaży kontraktów na różnicę klientom detalicznym (Dz. Urz. UE L 114 z 30.04.2019, str. 22) obowiązującego na terenie Unii Europejskiej.

W przypadku Niemiec i Malty, ESMA w całości pozytywnie zaopiniowała zaproponowane środki interwencji produktowej uznając je za uzasadnione i proporcjonalne. Środki zaproponowane przez węgierskiego regulatora Magyar Nemzeti Bank of Hungary (MNB) zostały uznane za nieuzasadnione i nieproporcjonalne. Przyczyną takiej opinii jest fakt, że MNB zapowiedział wprowadzenie nowych przepisów w drodze indywidualnych dekretów dotyczących poszczególnych podmiotów świadczących usługi finansowe, a nie w drodze jednego aktu prawnego obejmującego wszystkie podmioty.

W opinii odnoszącej się do propozycji działań złożonych przez Komisję Nadzoru Finansowego w dniu 28 czerwca 2019 roku, ESMA negatywnie oceniła dwa środki przedstawione przez polskiego regulatora. KNF poinformowała ESMA, że krajowa interwencja produktowa pokrywa się z interwencją zaproponowaną przez ESMA, ale w przypadku usług świadczonych z Polski na terenie innego państwa członkowskiego będzie ona stosowana tylko wtedy, gdy na terenie danego państwa członkowskiego nie będą obowiązywały odpowiednie środki interwencji produktowej (ograniczony zakres terytorialny). Ponadto w przypadku usług świadczonych na terenie Polski, KNF wprowadzi nową kategorię „doświadczonych klientów”, którzy będą mogli działać w mniej restrykcyjnych warunkach (m.in. możliwość korzystania z dźwigni 100:1). Zdaniem ESMA te dwa rozwiązania nie są uzasadnione i proporcjonalne.

KNF tłumaczy, że w przypadku polskich podmiotów świadczących usługi w zakresie kontraktów CFD w krajach trzecich, ograniczony zakres terytorialny obowiązywania interwencji nie będzie miał zastosowania. Odnośnie do niższych wymagań w zakresie dźwigni, KNF powołuje się na spadającą liczbę aktywnych rachunków brokerskich należących do klientów detalicznych oraz znaczący spadek wolumenu i ilości transakcji zawieranych przez klientów detalicznych. Badania przeprowadzone przez KNF wraz z innymi podmiotami wykazały natomiast, że rośnie liczba klientów zakładających lub przenoszących rachunki do firm działających poza Unią Europejską. KNF zauważyła również, że uzyskanie statusu klienta profesjonalnego jest niemal nieosiągalne dla polskich inwestorów, ponieważ jednym z kryteriów jest posiadanie portfela inwestycyjnego o wartości przekraczającej 2 mln PLN (500 000 EUR).

W związku z powyższym KNF zaproponowała wprowadzenie statusu „doświadczonego klienta” umożliwiającego korzystanie z wyższej dźwigni. W tym celu polski regulator określił kryteria, zgodnie z którymi można będzie uzyskać nowy status: klient musi być rezydentem Polski, musi posiadać określone doświadczenie oraz wiedzę w zakresie instrumentów pochodnych. Doświadczenie definiowane jest poprzez dokonanie:

• co najmniej 10 transakcji na rynku CFD, każdej o nominalnej wartości odpowiadającej co najmniej 50 tys. EUR kwartalnie w co najmniej czterech kwartałach,
• co najmniej 50 transakcji na rynku CFD, każdej o nominalnej wartości odpowiadającej co najmniej 10 tys. EUR kwartalnie w co najmniej czterech kwartałach,
• co najmniej 40 transakcji na rynku CFD kwartalnie w co najmniej czterech kwartałach, przy nominalnej wartości wszystkich otwartych transakcji w okresie 24 miesięcy wynoszącej co najmniej równowartość 2 mln EUR.

KNF określiła również kryteria świadczące o odpowiedniej wiedzy klienta starającego się o status „doświadczonego”:

• klient posiada odpowiednie certyfikaty zawodowe (CFA, FRM, PRM, ACI, Investment Advisor (DI), Securities Broker (MPW) lub ukończył studia w tej dziedzinie;
• klient w ciągu ostatniego roku ukończył co najmniej 50 godzin szkolenia w zakresie instrumentów pochodnych, w tym CFD, potwierdzonych odpowiednim certyfikatem wystawionym przez organizatora szkolenia po uprzednim przeprowadzeniu weryfikacji wiedzy nabytej przez klienta;
• klient posiada co najmniej roczne doświadczenie zawodowe na stanowisku wymagającym profesjonalnej wiedzy w zakresie transakcji na rynku CFD lub innych instrumentów pochodnych.

Wystarczy, że klient spełni jedno z podanych kryteriów dotyczących wiedzy. Zmiany powinny wejść w życie od 1 sierpnia 2019 roku.

Stanowisko Izby Domów Maklerskich do komunikatu ESMA z dnia 30 lipca 2019 r.:

Izba Domów Maklerskich z aprobatą przyjęła opublikowane przez ESMA stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego, która wskazała potrzebę dostosowania unijnych rozwiązań do realiów krajowych na poziomie krajowej interwencji. Stanowisko KNF prezentowane do ESMA zawiera, między innymi, rozwiązania wspólnie wypracowane z Izbą Domów Maklerskich. Rozwiązania te mają na celu ochronę klientów detalicznych przy zachowaniu konkurencyjności krajowej branży maklerskiej.

Wprowadzenie innych rozwiązań ESMA niż zaprezentowane w stanowisku KNF może doprowadzić do marginalizacji części rynku finansowego w Polsce na korzyść zagranicznych podmiotów. Ostateczne decyzje dot. zakresu wprowadzenia interwencji ESMA należą do kompetencji krajów członkowskich.

Ostatnie miesiące na rynku w wielu aspektach pokazały brak skuteczności działania interwencji produktowej ESMA. Ujawniła ona ryzyka arbitrażu regulacyjnego, odpływu klientów do podmiotów działających poza UE i osłabiła krajowe firmy maklerskie, które nie mogą konkurować ofertą z zagranicznymi firmami. Po kilku miesiącach obowiązywania interwencji, zmniejszyła się wyraźnie liczba aktywnych inwestorów i wolumen ich obrotu. Obroty na instrumentach CFD spadły średnio o 50% w pierwszych miesiącach obowiązywania interwencji. Wzrost obrotów i liczby aktywnych inwestorów notują natomiast firmy z krajów nieobjętych interwencją produktową ESMA. Z krajowego rynku uciekli najbardziej aktywni klienci, którzy nie byli w stanie skalibrować swoich strategii do nowych wymogów. Dalsze ograniczenie konkurencyjności krajowej branży naraża krajowych klientów na większe ryzyka inwestycyjne związane z korzystaniem z oferty podmiotów, które nie są pod nadzorem KNF. Przykłady z innych rynków pokazują także, że zbyt daleko idące regulacje skłonią inwestorów do zainteresowania się znacznie bardziej ryzykownymi rynkami, np. kryptowalutami.

 
Niektórzy nadzorcy największych rynków CFD widzą ten problem i podejmują działania mające na celu ochronę rynku i poprawę bezpieczeństwa klienta detalicznego, poprzez poprawę warunków transakcyjnych dla inwestorów. Cypryjski nadzorca zaproponował wprowadzenie nowej kategorii klienta, podobnej do rozważanego przez polski KNF kategorii tzw. klienta doświadczonego. Rynek cypryjski to największy rynek CFD w Europie i główny konkurent naszego rynku. Krajowe domy maklerskie także postulują o kalibrację unijnych rozwiązań do realiów polskiego rynku finansowego. W Polsce wprowadzenie nowej kategorii klienta również mogłoby być odpowiedzią na nasilające się zjawisko migracji krajowych klientów do brokerów poza UE.