Agregaty pieniężne (M0, M1, M2, M3)

Czym są agregaty pieniężne?

Agregaty pieniężne są statystycznym określeniem miary ilości pieniądza, które pozwalają bankom centralnym na określenie celów polityki pieniężnej. Pozwalają one także bankom centralnym określać cele polityki pieniężnej i poddawać je regularnym ocenom. W rezultacie banki mogą kontrolować stopień obrotu konkretną wartością gotówki – także na rynku wtórnym.

Jak dzielą się agregaty pieniężne?

Podzielone są one na cztery grupy: M0, M1, M2, M3. Każda grupa określa pieniądze pochodzące z różnych kategorii.

Agregat M0 – jaka jest jego charakterystyka?

Agregat M0 nazywany jest potocznie „pieniądzem wielkiej mocy”, określającym najwęższą definicję pieniądza. Określa on ilość pieniędzy, które mogą być użyte natychmiast do transakcji gotówkowych.

Zdefiniowanie za pomocą wzoru

Łączy on w sobie pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych (oznaczenie „R”), znajdujący się na kontach banku centralnego, oraz pieniądz gotówkowy będący w obiegu poza bankowym (oznaczenie „C”) – zgodnie z wzorem M0 = R + C.

Najważniejsze elementy agregatu M0

Do kluczowych elementów agregatu zaliczymy:

• wartość rachunków rezerwy obowiązkowej,
• wartość rachunków bieżących wszystkich banków komercyjnych znajdujących się w obrębie działania banku centralnego, za pomocą których dokonuje codziennych rozliczeń z Narodowym Bankiem Polskim (NBP),
• wartość krążącego w gospodarce pieniądza gotówkowego.

Agregat M1 – jaka jest jego charakterystyka?

Agregat M1 pozwala określić płynność na rynkach finansowych. Uznawany jest on za podstawową miarę podaży pieniądza, która odpowiada najwęższej z definicji pieniądza. Obejmuje on w swojej definicji pieniądz gotówkowy, będący w obiegu poza kasami banku, wartość depozytów na żądanie (rachunek a vista) osób prywatnych, podmiotów gospodarczych, przedsiębiorstw i instytucji finansowych.

Czym wyróżnia się agregat M1?

Jest to przede wszystkim agregat odznaczający się najwyższym stopniem płynności wśród stosowanych agregatów pieniężnych. Kategoria ta zawiera również depozyty z terminem „over-night”, czyli 24-godzinne.

Dlaczego agregat M1 nazywany jest bardzo często pieniądzem transakcyjnym?

Przede wszystkim ze względu na możliwość natychmiastowej realizacji transakcji pieniężnej, np. wykonania przelewu. Ilość pieniędzy wewnątrz agregatu M1 to wartość, która pozwala realizować transakcje płatnicze, wysuwając tym samym na pierwszy plan pieniądz, jako środek płatniczy.

Jakie są elementy składowe agregatu M1?

Obejmuje on przede wszystkim gotówkę w obiegu (wyłączając kasy bankowe, gdzie pieniądze zamrożone są jako rezerwa), a także depozyty bieżące, łącznie z depozytem overnight, czyli gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, niemonetarnych instytucji finansowych, instytucji samorządowych, funduszy ubezpieczeń społecznych i instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw rządowych.

Agregat M2 – jaka jest jego charakterystyka?

Agregat M2 uznawany jest za podstawową miarę podaży pieniądza na świecie. Złożony jest on z gotówki w obiegu i depozytów terminowych w komercyjnych bankach z pierwotnym terminem nie przekraczającym 2 lat, oraz depozytów z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy, np. weksli czy bonów pieniężnych o charakterze krótkoterminowym.

Dlaczego agregat M2 charakteryzuje się niższą płynnością aniżeli agregat M1?

Związane jest to przede wszystkim z terminowością zawierania depozytów. Pomimo możliwości ich zerwania w trakcie, operacja ta wiąże się bardzo często z utratą naliczonych odsetek. Dlatego korzystania z tego rodzaju pieniądza do regulowania transakcji bieżących wiąże się z wyższymi kosztami, niż w przypadku agregatu M1.

Co wchodzi w skład agregatu M2?

Agregat M2 obejmuje przede wszystkim oszczędności, które są podstawową możliwością kredytową sektora bankowego. Agregat ilości pieniądza M2 obejmuje także wkłady terminowe podmiotów gospodarczych, które – ze względu na oprocentowanie – ulokowane są w bankach, a których terminy dostosowane są do terminów przyszłych zobowiązań płatniczych.

Mogą być one traktowane również jako środek płatniczy.

Zawartość agregatu M2

• depozyty i inne zobowiązania banków wobec podmiotów niebankowych o początkowym terminie zapadalności do 2 lat,
• depozyty oszczędnościowe (ze względu na termin),
• krótkoterminowe depozyty w walutach obcych,
• wkład w bankach i podobnych instytucjach – płatne na żądanie, tzw. depozyty bieżące,
• pieniądz gotówkowe, będący poza zasięgiem sektora bankowego,
• niewielkie rachunki terminowe,
• jednodniowe umowy odkupu (schemat działania: Bank Centralny sprzedaje papiery wartościowe i zobowiązuje się do odkupienia ich dnia następnego po określonej cenie),
• udziały w spółkach lokacyjnych na rynku pieniężne, czyli depozyty przynoszące określone procent i pozwalające wystawiać czeki na mniejsze niż ustalono pierwotnie.

Agregat M3 – jaka jest jego charakterystyka?

Agregat M3 to najszerszy wskaźnik pomiaru ilości pieniądza w gospodarce. Znacznie szerszy niż agregat M1 i M2, które stymuluje.

Agregat M3 w Polsce, a na świecie – różnice

Co prawda w Polsce różnicą między agregatem M2, a agregatem M3 jest niewielka. Wynika to przede wszystkim z niskiego oprocentowania lokat bankowych. Z kolei w Wielkiej Brytanii ludzie dzięki posługiwaniu się mniejsza ilością gotówki niż na kontynencie i w Stanach Zjednoczonych i większym agregatom posiadają znacznie bardziej rozwinięty system bankowości detalicznej.

W Polsce do agregatu M3 zalicza się również pozycje agregatu M2, powiększone o operacje z przyrzeczeniem odkupu i dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do dwóch lat włącznie.

Co wchodzi w skład agregatu M3?

• depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie,
• terminowe umowy odkupu dłuższe niż 1 dzień,
• pieniądz gotówkowy, będące poza obiegiem sektora bankowego,
• depozyty i inne zobowiązania banków wobec podmiotów niebankowych o początkowym terminie zapadalności do 2 lat,
• wkład w bankach i podobnych instytucjach płatne na żądanie tzw. bieżące depozyty,
• długoterminowe depozyty w walutach obcych.